دسته: معارف اسلامی
بازدید: 27 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 40 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 29
متكلمین - كه سبكشان را میگویند سبك كلامی - اساسا قانون علت و معلول و نظام سببی و مسببی را در جهان قبول ندارند و آنچه را هم كه دیده میشود تقریبا یك امر تشریفاتی میدانند و گویند فكر میكنند تقید به نظام علت و معلول نوعی محدودیت قائل شدن برای خداست كه بگوییم از یك علت معین معلول معین پیدا میشود و بعد هم كانه خدا را از كار خودش منعزل كردهایم ، نه ، این حرفها در كار نیست ، هر چیزی را ما مستقیم و بلاواسطه باید به خدا نسبت دهیم . بعد میگویند خداوند هم چون حكیم است كارها را بر طبق مصلحت انجام میدهد ، كاری كه خوب هست میكند و به مقتضای حكمتش باید هم بكند ، اگر نكند به حكمتش ضربه میزند ( تازه آنهایی كه قائل به حسن و قبح هستند [ چنین میگویند ] ، آنهایی كه نیستند این مقدار را هم نمیگویند ) ، كار بد را هم نباید بكند ، اگر بكند باز به خدایی و حكمتش ضربه میزند . این است كه كارهای خوب را تعبیر میكنند كه " یحب علی الله " بر خدا واجب است ، چون نیك است بر او واجب است چنین كاری را بكند ، و كار بد را میگویند - مثلا - قبیح است بر خدا كه چنین بكند . این سبك استدلال البته سبك صحیحی نیست ، چه از آن جهتی كه انكار نظام علت و معلول است و چه از نظر اینكه انسان بخواهد خداوند را محكوم یك قاعده و قانون كرده باشد كه خدا این كار را میكند به دلیل اینكه اگر نكند خلاف است ، یعنی تحت این انگیزه این كار را میكند ، اگر این كار را نكند خلاف كرده است ، برای اینكه خلاف نكند [ این كار را میكند ] . اصلا " برای " كه معنایش حكم انگیزه را داشته باشد ، با خدایی یعنی با واجب الوجود بودن ، با اینكه خودش تحت تأثیر هیچ علتی قرار نداشته باشد منافات دارد . و بعلاوه این حسن و قبح هایی كه ما درك میكنیم ، اینها را به اصطلاح میگویند امور اعتباری بشری است ، یعنی اینها یك چیزهایی است كه فقط در زندگی بشر صادق است ، در غیر آن صادق نیست . این یك سبك است كه اساسش [ این است ] : چون این كار نیك است باید باشد ، چون این كار بد است نباید باشد . این یك سبك فكر است . ما اینطور نخواستیم استدلال كنیم كه پیغمبران اگر باشند وجودشان مفید است ، چون اگر ما فرض میكنیم وجودشان مفید است میگوییم هر چیزی هم كه مفید است خوب است ، پس باید خدا این كار را كرده باشد
سبك فلسفی